HOZJUSZ Stanisław. Dialogus De Eo, Nvm Calicem Laicis, & vxores Sacerdotibus permitti, ac diuina officia uulgari lingua peragi fas sit (pol. Rozmowa o tym, godzi li się laikom kielicha, księżej żon dopuścić i służbę Bożą językiem przyrodzonym odprawować). Dilinga 1558. Wyd. Sebaldus Mayer. Format: 8o, [134] k., bardzo ładna, bogato wytłoczona okładka pergaminowa z epoki.
Estreicher XVIII, 284. Dzieło stanowi polemikę z rywalem Hozjusza, Andrzejem Fryczem Modrzewskim (1503-1572), najwybitniejszym przedstawicielem polskiej reformacji. W dialogu biorą udział dwie osoby: Arator („oracz”) i Harpagus („harpia, drapieżnik”). Za Aratorem kryje się sam autor, zaś za Harpagusem – Modrzewski. Ustami Aratora Hozjusz rozprawia się z trzema głównymi dogmatami protestantów: komunią pod dwoma postaciami, zniesieniem celibatu księży oraz liturgią w językach narodowych. – Współoprawne: Wild, J. „Catholica enarration psalmi sexagesimi sexti...”, Moguncja 1556 (brak pierwszych 8 kart, w tym tytułowej). Blok książki poluzowany na przedzie, na pierwszych i ostatnich kartach ślady kornika, nieznaczne pęknięcie w okolicach grzbietu, poza tym stan więcej niż dobry.
Stanisław Hozjusz (1504-1579) – sekretarz królewski Zygmunta I Starego, sekretarz wielki koronny, biskup chełmiński i warmiński oraz kardynał. Jeden z najwybitniejszych teologów europejskich. Na synodzie piotrkowskim w 1551 nakłonił biskupów polskich do zaprzysiężenia ułożonego przez siebie Confessio fide catholicae Christiana („Wyznanie wiary katolickiej”), które ukazało się drukiem po raz pierwszy w 1553 i jeszcze za życia autora doczekało się 30 wydań i wielu tłumaczeń. Confessio posiadała ważne znaczenie doktrynalne, gdyż sformułowała program odnowy w Kościele katolickim. Jego prace cieszyły się wielką poczytnością w całej Europie.
