Antoni Stanisław PROCAJŁOWICZ, RZEKA

Olej, tektura, 34,5 x 48,5 cm, sygn. p.d.: A.S. PROCAJłOWICZ.

Malarz, uczeń krakowskiej SSP (1896-1901) w pracowniach Cynka, Malczewskiego, Wyczółkowskiego i Stanisławskiego oraz Scuola Libera we Florencji (1901). Najczęściej malował nastrojowo-symboliczne pejzaże, były to zwykle niewielkich rozmiarów widoki okolic Krakowa. Projektował witraże i kilimy. Zajmował się też malarstwem ściennym dla kościołów - wśród licznych realizacji warto wspomnieć najwcześniejsze: kapl. św. Zofii w katedrze na Wawelu, wspólnie z Tetmajerem, 1903; w Jutrusinie polichromia wzorowana na San Vitale w Rawennie, 1906-10. Uprawiał drzeworyt i litografię, rzadziej akwafortę i suchą igłę. Wzięty plakacista i projektant. Jako karykaturzysta i satyryk publikował w Chochole, Liberum Veto, Hrabim Wojtku i Szczutku, a jego portrety aktorów weszły w skład Teki Melpomeny. Należał do kręgu artystów młodopolskich skupionych wokół S. Przybyszewskiego i Życia, nad którym kierownictwo artystyczne przejął z rąk Wyspiańskiego w 1899 r. Sportretowany przez Weissa w obrazie Totenmesse (1898, MNK). Służył w Legionach, gdzie wykonywał techniczne rysunki urządzeń i plansze pomocnicze, a od 1915 zorganizował i prowadził, najpierw w Wiedniu, a kolejno w Krakowie wojskowe Centralne Biuro Wydawnictw, gdzie jako dyrektor artystyczny zmonopolizował zdobnictwo. Mistrz winiety. ProjW trakcie niewoli w Witkowicach w 1918 r. zaprojektował pamiątkową odznakę. Po wojnie organizował w Ministerstwie Spraw Wojskowych warsztaty pracy dla inwalidów (drukarnia, fabryka galanterii skórzanej i zabawek) i kontynuował działalność pedagogiczną. Współzałożyciel i członek m.in. tow. Polska Sztuka Stosowana (od 1901), TAP Sztuka (od 1902), Związku Powszechnego Artystów Polskich (od 1912), zasiadał w komitecie honorowym wystawy Legionów (1916), członek grupy Krąg (od 1948). Uczestnik licznych wystaw zbiorowych.