Władysław Rossowski (1857 Monasterzyska-1923), Skazana, 1892 r.

olej, tektura, 70 × 50 cm
sygn. p. d.: Wł.Rossowski/Cracowie/1892
W 1880 roku Władysław Rossowski, będąc jeszcze na studiach w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych namalował obraz „Skazana”. Kompozycja, w której widać duży wpływ mistrza Rossowskiego – Jana Matejki, ukazywała scenę wykonania wyroku sądowego na cmentarzu, przy kościele Mariackim. Obraz ten wystawiony w tym samym roku na wystawie Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych przyniósł mu ogromny sukces i rozgłos. W 1881 roku kompozycję ponownie wystawiono na wystawie w Wiedniu. W 1885 roku na podstawie obrazu wykonano litografie barwne, będące premią dla członków krakowskiego TPSP. Jak pisał Henryk Sienkiewicz: „Skazana Rossowskiego jest ofiarą, która upadła pod brzemieniem hańby i sromoty – zapewne niezasłużonej. Wzbudza ona najwyższą litość. Widz domyśla się jakichś tragicznych nieszczęść, które zwaliły się pod całym ciężarem na tę duszę biedną, jasną i niewinną. Toteż czuje przede wszystkim litość: jego własne „ja” jest bezpośrednio w grze – stąd obraz robi wrażenie daleko żywsze. (…) Rossowski dał nam dramat”. H. Sienkiewicz, Mieszaniny literacko-artystyczne, Warszawa, 1950 r. Rossowski powracał do motywu „Skazanej”. Znany jest między innymi rysunek z 1883 roku, pochodzącego z albumu ofiarowanego Matejce przez studentów SSP. Praca znajduje się w zbiorach Domu Jana Matejki, oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie. Oferowana na aukcji praca jest późniejszą, autorską wersją obrazu z 1880 roku, ukazująca fragment większej kompozycji. Praca jest opisana w: „Słowniku artystów polskich i obcych w Polsce działających”, t. IX, Warszawa 2013, s. 126.