Oznaka sędziego gminnego według wzoru wprowadzonego po reformie sądowej Aleksandra II.
W 1864 roku car Aleksander II, w ramach szerokiego planu modernizacji państwa, rozpoczął głęboką reformę wymiaru sprawiedliwości. W swoim zamierzeniu miała ona dostosować sądownictwo rosyjskie do najnowszych osiągnięć nauki prawa. Zasadnicze zmiany wprowadzone zostały w życie ustawami z dnia 20 listopada 1864 roku. Jednak dalsze prace legislacyjne trwały aż do 1875 roku, a na terenach zachodnich guberni (a więc dawnego Królestwa Polskiego) ostatnie zmiany wprowadzano jeszcze 1876 roku. Jedną z nowości było wprowadzenie sądów gminnych, w których orzekali obieralni sędziowie i ławnicy. Choć musieli być zatwierdzani przez rosyjskie władze administracyjne, to wywodzili się ze społeczności lokalnej.
Cechą charakterystyczną rosyjskich oznak wymiaru sprawiedliwości i administracji z drugiej połowy XIX wieku jest różnorodność wykonań. Ze względu na rozległość imperium, często zamawiano je u lokalnych wytwórców. Oferowany na aukcji egzemplarz posiada na rewersie wklęsłą sygnaturę zakładu Braci Buch i jest charakterystyczny dla tej pracowni. Założony początkowo przez Gustawa Hennigera w 1830 roku zakład, przejęty został przez braci Buch. W 1882 roku wykupił go Ludwik Norblin, ale nadal część asortymentu oferował pod znaną i cieszącą się popularnością marką Bracia Buch. Zakład wpierw mieścił się w Warszawie przy ul. Chłodnej, a później przy ul. Żelaznej. Poza oznakami urzędowymi realizował także zamówienia na guziki carskich urzędników państwowych, w tym urzędników wymiaru sprawiedliwości.
Tak więc bez większego błędu można przyjąć, że oferowany egzemplarz wykonany został na potrzeby sędziego gminnego z terenów dawnego Królestwa Polskiego. Biorąc pod uwagę obieralny charakter sędziów gminnych, stanowi on ciekawą pamiątkę historyczną, bezpośrednio związaną z historią Polski pod zaborami.
Oznaka noszona była na ciężkim łańcuchu, który w oferowanym egzemplarzu nie zachował się do dnia dzisiejszego. Kompletne oznaki z łańcuchem stanowią dziś rzadkość, ponieważ był on masywny i kłopotliwy w przechowywaniu.
Wymiary: 77,5 x 56,3 mm. Ładna prezencja. Na rewersie wytarcia świadczące o noszeniu oznaki.
