WIELKOPOLSKA, PLESZEW. Korespondencja pleszewskiego rabina Bernharda Königsbergera (1866-1927, ur. w Katowicach, seminarium rabinackie ukończył w Berlinie), prowadzona głównie z węgiersko-żydowskim uczonym Wilhelmem Benjaminem Se’ew Bacherem (1850-1913), potomkiem Ja’ir Chajima Bacharacha i synem Simona Bachera, hebrajskiego poety i tłumacza poematu dramatycznego autorstwa Gottholda Ephraima Lessinga Natan mędrzec; st. db., nieznaczne zabrudzenia, list dwukrotnie złożony; wymiary pocztówek: ok. 145x95 mm, wymiary listu: 141x221 mm; UNIKATOWE ŹRÓDŁO DO POZNANIA DZIEJÓW ŻYDÓW WIELKOPOLSKICH;
W skład zestawu wchodzi 1 list i 6 kart pocztowych: 1) pocztówka z Katowic (Kattowitz O/S), 7 X 1891 r., której adresatem był prof. dr Wilhelm Bacher; z tekstu dowiadujemy się o zamiarze opublikowania na łamach czasopisma Allgemeine Zeitung des Judentums recenzji 1 tomu książki Amor autorstwa Bachera, nadawca zwraca się do adresata z prośbą o przysłanie książki do Katowic; ciekawym wątkiem dla poznania biografii nadawcy jest jego deklaracja chęci porzucenia zawodu rabina i poświęcenia się pracy naukowej, jako docenta w seminarium lub na zagranicznym (tj. nieniemieckim) uniwersytecie, w tej sprawie zwraca się do Bachera z prośbą o pomoc; nadawca pisał też o swoich publikacjach na łamach czasopism Israelitische Wochenschrift, Jüdisches Centralblatt (Magdeburg), Allg. Zeitung (Berlin), tekst pisany odręcznie (słowa po hebrajsku), na verso adres odbiorcy (Budapeszt, Lindengasse 25), 3 stemple pocztowe, znaczek i napis: Deutsche Reichspost / Postkarte; 2) list z Pasewalku, datowany na 25 VIII 1897, do NN profesora, jego treść związana była ze staraniami Königsbergera o posadę, w związku z czym zabiegał u swoich nauczycieli o wystawienie prywatnego świadectwa (Privatzeugnis) odnośnie jego umiejętności – z taką prośbą zwrócił się też do adresata listu; ponadto prosił, aby przekazał administracji biblioteki swojego seminarium prośby o przesłanie mu tegorocznego Programmarbeiten, ponieważ egzemplarz, który otrzymał został przez niego zgubiony w czasie podróży wakacyjnej; w lewym górnym rogu wydrukowany napis: Dr. B. Koenigsberger / Rabbiner, poniżej tekst pisany odręcznie; 3) pocztówka z Pleszewa, datowana na 2 I 1901, której adresatem był Wilhelm Bacher, tekst odnosi się do działalności Königsbergera jako wydawcy czasopisma Jeschurun…, pragnął on opublikować na jego łamach artykuł autorstwa W. Bachera Jüd. Märtyrer im christlichen Kalnder i prosił w związku z tym o jego przesłanie, obiecując wypłatę zwyczajowego honorarium, informował nadto Bachera o wysłaniu mu zeszytu Jeschurun; tekst pisany odręcznie (słowa po hebrajsku), na verso adres odbiorcy (Budapeszt, Lindengasse 25), 2 stemple i znaczek pocztowy, napis: Redaction und Expedition des „Jeschurun”, Pleschen. / Herausgeber: Rabb. Dr. B. Koenigsberger / Deutsche Reichspost / Postkarte; 4) pocztówka z Pleszewa, datowana na 16 V 1905, której adresatem był Wilhelm Bacher, to prośba o przesłanie egzemplarza publikacji ku czci prof. M. Blocha i zapytanie o ewentualnych subskrybentów tłumaczenia autorstwa Königsbergera, tekst pisany odręcznie (słowa po hebrajsku), na verso adres odbiorcy (Budapeszt, Landesrabbinerschule), 2 stemple i znaczek pocztowy oraz napis: Postkarte; 5) pocztówka z Pleszewa, datowana na 23 IV 1907, której adresatem był Wilhelm Bacher; Königsberger pisał na temat ukazania się 2 kolejnych prac z zakresu terminologii egzegetycznej do literatury tradycyjnej oraz o poważnych wydatkach związanych z wydawaniem czasopisma Jeschurun, tekst pisany odręcznie, na verso adres odbiorcy (Budapeszt, Erzsebet-Korut [sic!] 9, stempel i znaczek pocztowy oraz napis: Postkarte; 6) pocztówka z Pleszewa, datowana na 12 IX 1907, której adresatem był Wilhelm Bacher; Königsberger podziękował za przesłanie mu egzemplarza programu budapesztańskiego seminarium rabinackiego ze znakomitym tekstem W. Bachera, sam miał w załączeniu przesłać drobiazgi (czyli swoje teksty) i obiecał przesłanie dalszych, wyraził jednocześnie zaniepokojenie niezaproszeniem go do współpracy przy Corp. [?] Tannaiten i prosił o interwencję w tej sprawie, tekst pisany odręcznie, na verso adres odbiorcy (Budapeszt, Erzsebet-Korut [sic!] 9, 2 stemple i znaczek pocztowy oraz napis: Postkarte; 7) pocztówka z Pleszewa, datowana na 15 VIII 1910, której adresatem był Wilhelm Bacher; Königsberger pisał w nim o swojej rozprawie naukowej, którą miał zamiar opublikować w Habedem i o swoich działaniach w związku z przygotowywaniem zeszytu 3/4 swojego czasopisma, wyraził pretensje do nieuzgodnionych z nim działań Korowitza & Brauna, zadał też adresatowi szereg pytań odnośnie najnowszego programu szkoły rabinackiej, ostatnich publikacji W. Bachera i jego zajęć oraz złożył mu życzenia z okazji 60. urodzin; tekst pisany odręcznie (niektóre słowa hebrajskie), na verso adres odbiorcy (Budapeszt, nazwa ulicy Erzsebet-Korut [sic!] 9 przekreślona ołówkiem i dopisana nazwa ulicy Kunner Lesi nr 11), stempel i znaczek pocztowy oraz napis: Postkarte.
W skład zestawu wchodzi 1 list i 6 kart pocztowych: 1) pocztówka z Katowic (Kattowitz O/S), 7 X 1891 r., której adresatem był prof. dr Wilhelm Bacher; z tekstu dowiadujemy się o zamiarze opublikowania na łamach czasopisma Allgemeine Zeitung des Judentums recenzji 1 tomu książki Amor autorstwa Bachera, nadawca zwraca się do adresata z prośbą o przysłanie książki do Katowic; ciekawym wątkiem dla poznania biografii nadawcy jest jego deklaracja chęci porzucenia zawodu rabina i poświęcenia się pracy naukowej, jako docenta w seminarium lub na zagranicznym (tj. nieniemieckim) uniwersytecie, w tej sprawie zwraca się do Bachera z prośbą o pomoc; nadawca pisał też o swoich publikacjach na łamach czasopism Israelitische Wochenschrift, Jüdisches Centralblatt (Magdeburg), Allg. Zeitung (Berlin), tekst pisany odręcznie (słowa po hebrajsku), na verso adres odbiorcy (Budapeszt, Lindengasse 25), 3 stemple pocztowe, znaczek i napis: Deutsche Reichspost / Postkarte; 2) list z Pasewalku, datowany na 25 VIII 1897, do NN profesora, jego treść związana była ze staraniami Königsbergera o posadę, w związku z czym zabiegał u swoich nauczycieli o wystawienie prywatnego świadectwa (Privatzeugnis) odnośnie jego umiejętności – z taką prośbą zwrócił się też do adresata listu; ponadto prosił, aby przekazał administracji biblioteki swojego seminarium prośby o przesłanie mu tegorocznego Programmarbeiten, ponieważ egzemplarz, który otrzymał został przez niego zgubiony w czasie podróży wakacyjnej; w lewym górnym rogu wydrukowany napis: Dr. B. Koenigsberger / Rabbiner, poniżej tekst pisany odręcznie; 3) pocztówka z Pleszewa, datowana na 2 I 1901, której adresatem był Wilhelm Bacher, tekst odnosi się do działalności Königsbergera jako wydawcy czasopisma Jeschurun…, pragnął on opublikować na jego łamach artykuł autorstwa W. Bachera Jüd. Märtyrer im christlichen Kalnder i prosił w związku z tym o jego przesłanie, obiecując wypłatę zwyczajowego honorarium, informował nadto Bachera o wysłaniu mu zeszytu Jeschurun; tekst pisany odręcznie (słowa po hebrajsku), na verso adres odbiorcy (Budapeszt, Lindengasse 25), 2 stemple i znaczek pocztowy, napis: Redaction und Expedition des „Jeschurun”, Pleschen. / Herausgeber: Rabb. Dr. B. Koenigsberger / Deutsche Reichspost / Postkarte; 4) pocztówka z Pleszewa, datowana na 16 V 1905, której adresatem był Wilhelm Bacher, to prośba o przesłanie egzemplarza publikacji ku czci prof. M. Blocha i zapytanie o ewentualnych subskrybentów tłumaczenia autorstwa Königsbergera, tekst pisany odręcznie (słowa po hebrajsku), na verso adres odbiorcy (Budapeszt, Landesrabbinerschule), 2 stemple i znaczek pocztowy oraz napis: Postkarte; 5) pocztówka z Pleszewa, datowana na 23 IV 1907, której adresatem był Wilhelm Bacher; Königsberger pisał na temat ukazania się 2 kolejnych prac z zakresu terminologii egzegetycznej do literatury tradycyjnej oraz o poważnych wydatkach związanych z wydawaniem czasopisma Jeschurun, tekst pisany odręcznie, na verso adres odbiorcy (Budapeszt, Erzsebet-Korut [sic!] 9, stempel i znaczek pocztowy oraz napis: Postkarte; 6) pocztówka z Pleszewa, datowana na 12 IX 1907, której adresatem był Wilhelm Bacher; Königsberger podziękował za przesłanie mu egzemplarza programu budapesztańskiego seminarium rabinackiego ze znakomitym tekstem W. Bachera, sam miał w załączeniu przesłać drobiazgi (czyli swoje teksty) i obiecał przesłanie dalszych, wyraził jednocześnie zaniepokojenie niezaproszeniem go do współpracy przy Corp. [?] Tannaiten i prosił o interwencję w tej sprawie, tekst pisany odręcznie, na verso adres odbiorcy (Budapeszt, Erzsebet-Korut [sic!] 9, 2 stemple i znaczek pocztowy oraz napis: Postkarte; 7) pocztówka z Pleszewa, datowana na 15 VIII 1910, której adresatem był Wilhelm Bacher; Königsberger pisał w nim o swojej rozprawie naukowej, którą miał zamiar opublikować w Habedem i o swoich działaniach w związku z przygotowywaniem zeszytu 3/4 swojego czasopisma, wyraził pretensje do nieuzgodnionych z nim działań Korowitza & Brauna, zadał też adresatowi szereg pytań odnośnie najnowszego programu szkoły rabinackiej, ostatnich publikacji W. Bachera i jego zajęć oraz złożył mu życzenia z okazji 60. urodzin; tekst pisany odręcznie (niektóre słowa hebrajskie), na verso adres odbiorcy (Budapeszt, nazwa ulicy Erzsebet-Korut [sic!] 9 przekreślona ołówkiem i dopisana nazwa ulicy Kunner Lesi nr 11), stempel i znaczek pocztowy oraz napis: Postkarte.
Bacher po ukończeniu studiów w Budapeszcie i Wrocławiu został w 1876 r. rabinem w Segedynie, a od 1877 r. był profesorem nauk biblijnych w nowo utworzonej szkole rabinackiej w Budapeszcie, gdzie pracował do śmierci najpierw jako nauczyciel, a potem jako dyrektor; w okresie powstania prezentowanego zbioru korespondencji (od 7 X 1891 do 15 VIII 1910 r.) w życiu B. Königsbergera zaszły poważne zmiany: doktoryzował się w Tybindze, następnie był rabinem i nauczycielem religii w Schwedt/Oder, rabinem i nauczycielem religii w Pasewalk na Pomorzu, a od 1898 r. rabinem w Pleszewie, gdzie żyła znacząca społeczność wielkopolskich Żydów; z Pleszewem byli związani rabin Aaron Heppner (współautor wraz z Isaakiem Herzbergem dzieła zatytułowanego Z przeszłości i teraźniejszości Żydów oraz gmin żydowskich w Prowincji Poznańskiej (Wielkim Księstwie Poznańskim) na podstawie źródeł drukowanych i nie drukowanych) i wybitny talmudysta Elias Guttmacher; Königsberger stał się prominentnym przedstawicielem społeczności, znanym jako autor wielu prac naukowych, a od 4 I 1901 r. wydawca tygodnika, którego tytuł – Jeschurun. Organ für die geistigen und sozialen Interessen des Judenthums – nawiązywał do synonimu nazwy ziemi Izraela; korespondencja Königsbergera to unikatowe źródło do poznania życia tej ważnej osoby.
